جرثقیل برقی Electric hoist در واقع نوعی از جرثقیل های سقفی می باشد که هم بصورت سه فاز و به ندرت بصورت تک فاز تولید می شود. جرثقیل های برقی برای لیفتینگ و حمل بار نیاز به یک تکیه گاه سقفی دارند که بر حسب دو کاره یا چهار کاره بودن جرثقیل برقی می تواند بصورت یک قلاب و یا ریل سقفی طراحی شده باشد. جرثقیل های برقی هم بصورت زنجیری تولید می شوند و هم بصورت سیم بکسلی که نمونه های زنجیری آنها دارای کاربری بسیار گسترده ترین نسبت به نمونه های سیم بکسلی می باشد. از جرثقیل های سقفی برای لیفتینگ بار از 1 الی 60 تن استفاده می شود که جرثقیل برقی زنجیری برای لیفتینگ تا 10 تن و جرثقیل برقی زنجیری لیفتینگ تا 60 تن را نیز پوشش می دهد.
جرثقیل های برقی بصورت دو کاره دارای یک قلاب سقفی هستند و تنها قابلیت لیفتینگ عمودی بار را دارند. جرثقیل برقی 4 کاره دارای یک ترولی برقی به شکل یک کالسکه می باشد که قابلیت حمل افقی بار را پس از لیفتینگ داشته و در واقع بصورت 3 بعدی عمل می کند. بازرگانی آریا بکسل وارد کننده کلیه ادوات لیفتینگ بار از جمله جرثقیل های برقی و دستی در ایران با برند های مختلف می باشد.
جرثقیل های برقی هم بصورت زنجیری و هم بصورت سیم بکسلی تولید می شوند که مکانیزم عملکرد بسیار متفاوتی دارند. جرثقیل برقی زنجیری هم بصورت سه فاز و هم بصورت تک فاز تولید می شود حال آنکه نمونه های سیم بکسلی به صورت سه فاز تولید شده و در توان پایین تر یعنی بصورت تک فاز اغلب به صورت وینچ به بازار عرضه می شوند. در یک مقایسه کلی باید گفت که به سبب طول عمر بالاتر زنجیر فولادی نسبت به سیم بکسل، دوام جرثقیل برقی زنجیری بیشتر از نمونه های سیم بکسلی بوده و نیاز به سرویس کمتری دارند.
جرثقیل های برقی سیم بکسلی اغلب در ظرفیت های وزنی بسیار بالا یعنی در توان 10 الی 60 تن تولید می شوند. بنابراین در کاربری های سبک تر یعنی در لیفتینگ بار هایی که در محدوده وزنی 1 الی 10 تن قرار دارند کاربری جرثقیل برقی زنجیری بسیار گسترده تر بوده و از این روست که برند های بسیار متنوعی در دنیا به تولید جرثقیل برقی زنجیری مبادرت دارند. یکی دیگر از مواردی که در مقایسه جرثقیل برقی زنجیری و سیم بکسلی مد نظر قرار می گیرد ارتفاع لیفتینگ بار است. از این منظور جرثقیل های برقی سیم بکسلی با داشتن قابلیت لیفتینگ بار حتی تا ارتفاع 12 الی 14 متر نسبت به جرثقیل برقی زنجیری که اغلب برای لیفتینگ بار تا ارتفاع حداکثری 6 متر مورد استفاده قرار می گیرد برتری دارند.
یکی از دسته بندی هایی که برای جرثقیل برقی در نظر می گیرند بر حسب سرعت عملکرد در لیفتینگ بار می باشد. از این منظر جرثقیل های برقی را می توان در دو دسته تک سرعته و دو سرعته جای داد. البته تفاوت در این دو نوع جرثقیل برقی در فرایند پایین آوردن بار می باشد و در لیفتینگ بار هر دو جرثقیل سرعت برابری دارند.
جرثقیل برقی دو سرعته از یک الکتروموتور دالاندر (دو دور) در اتصال گیربکس و برای لیفتینگ بار استفاده می کند. این نوع الکترموتور قابلیت ایجاد دو سرعت متفاوت را در پایین آوردن بار برای جرثقیل دو سرعته فراهم می آورد. سرعت بالای این نوع جرثقیل برقی با سرعت جرثقیل تک سرعته برابر است و تفاوت اصلی در سرعت پایین می باشد. جرثقیل برقی دو سرعته در سرعت پایین به منظور جای گذاری دقیق قطعات در موقعیت های مناسب مورد استفاده قرار گرفته و در واقع در تعمیرگاه های تعمیر ماشین های سنگین اتوماسیون مورد استفاده قرار می گیرد. البته برخی از انواع جرثقیل برقی دو سرعته به جای داشتن الکتروموتور دو دور از نوعی اینورتر بر روی موتور استفاده می کنند. جرثقیل برقی دو سرعته دارای یک دکمه دو مرحله ای بر روی دسته کنترل می باشد که در پله اول برای پایین آوردن بار با سرعت بالا و در پله دوم برای پایین آوردن بار با سرعت کم مورد استفاده قرار می گیرد.
جرثقیل های برقی زنجیری اغلب بصورت سه فاز مورد استفاده قرار می گیرند. این سری از جرثقیل ها اغلب تا ظرفیت وزنی 10 تن نیز تولید می شوند. برای برخی از کاربری ها و در مواردی که دسترسی به برق 3 فاز وجود ندارد جرثقیل برقی تک فاز در ظرفیت های وزنی محدودتر و بصورت محدود در بازار وارد شده اند. از جرثقیل برقی زنجیری تکفاز که با برق 220 ولت شهری کار می کند در ظرفیت های وزنی 1 الی 5 تن استفاده می شود.
جرثقیل برقی زنجیری 3 فاز دارای یک گیربکس می باشد که در روغن کار کرده و از این رو آلودگی صوتی اندکی دارد. این در حالی است که اغلب نمونه های جرثقیل برقی تکفاز دارای گیربکس های خشک کار بوده و اندکی تولید صدای بیشتر دارند. الکتروموتور مورد استفاده بر روی جرثقیل های برقی تکفاز برای جبران ولتاژ پایین تر دارای سیمپیچ بزرگتری بوده و از این رو موتور های قدرتمند تری در ظرفیت وزنی برابر بر روی جرثقیل های برقی تکفاز استفاده شده اند. از جمله برند های تولید کننده جرثقیل برقی زنجیری تکفاز برند کاتو ژاپن می باشد.